Còn nhớ những ngày đầu làm Sách và Hành động, mình về các Trường ở một Tỉnh để triển khai mô hình Clb Sách và Hành động. Đến Trường nào, các Thầy cô cũng dẫn mình qua một góc với những chiếc tủ sách đã cũ, không còn được sử dụng nữa và chỉ chờ để bỏ đi. Các Thầy cô chia sẻ đây là những tủ sách được một doanh nghiệp đóng tại địa phương tài trợ. Nhưng chỉ một hai năm trôi qua, sách thì không còn và tủ cũng dần xuống cấp vì không được vận hành và sử dụng thường xuyên. Rồi suốt nhiều năm triển khai sau này, mình biết được rằng đó không chỉ là câu chuyện của riêng của Trường nào hay Tỉnh nào.
Những trải nghiệm thực tế đó đã góp phần đến quan điểm và cách làm của Sách và Hành động suốt hành trình đã qua. Có hai điểm khác biệt rõ và lớn nhất thể hiện ở những gì mà Sách và Hành động đã làm suốt hơn 12 năm qua.
Thứ nhất, làm về chuyện đọc sách nhưng Sách và Hành động không lấy tủ sách, lấy sách là chủ thể chính. Con người, tổ chức(Câu lạc bộ) mới là chủ thể chính trong mô hình mà Sách và Hành động xây dựng.
Thứ hai, thay vì câu hỏi có bao nhiêu sách, bao nhiêu tủ sách sau 3 năm, 5 năm, 10 năm, Sách và Hành động quan tâm đến việc có bao nhiêu tủ sách, có bao nhiêu sách, bao nhiêu câu lạc bộ sẽ còn hoạt động, còn phát triển sau 3 năm, 5 năm, 10 năm? Rồi những thành viên, những câu lạc bộ dù tồn tại dài hay ngắn thì trong thời gian tồn tại ấy các thành viên, câu lạc bộ có làm được gì không, có thấy giá tri, thấy ý nghĩa không?
Vậy Sách và Hành động đã đạt được điều gì sau hơn 12 năm hoạt động?
Đầu tiên dù không lấy tủ sách, lấy sách là trung tâm và số lượng tủ sách của Sách và Hành động cũng không quá đáng kể. Nhưng cộng đồng Sách và Hành động cũng có những dấu ấn rất riêng.
Hơn 200 câu lạc bộ Sách và Hành động là hơn 200 tủ sách cộng đồng được hoạt động song song. Các tủ sách ấy sống, lớn dần, chất lượng dần và vẫn luôn lan toả. Thực tế các tủ sách ấy đã tồn tại 3 năm, 5 năm hay thậm chí 12 năm cùng với số tuổi của Sách và Hành động. Các tủ sách luôn hoạt động, được đổi mới, được bổ sung. Thay vì là những tủ có sách rồi thất lạc, mất dần và đóng lại. Các tủ sách của Sách và Hành động được xây dựng từ con số 0 rồi lớn dần theo năm tháng. Theo thống kê những năm gần đây, có nhiều tủ sách đã có hàng ngàn cuốn sách sau nhiều năm hoạt động.
Rất nhiều sách và tủ sách cộng đồng đã được gửi tặng, xây dựng từ những con người, những câu lạc bộ Sách và Hành động qua các chiến dịch. Mình hơi tiếc rằng Sách và Hành động không có thống kê trực tiếp về chỉ số này. Song thực sự đã có rất, rất nhiều chiến dịch quyên góp sách, thiện nguyện tặng sách, tặng tủ sách được các Clb Sách và Hành động triển khai.
Tiếp theo, mình muốn nhắc đến sự tồn tại có tính chất bền vững ở mô hình câu lạc bộ Sách và Hành động. 2025 ghi nhận hơn 8 Clb đã trải qua dấu mốc 10 năm hoạt động. Bạn điều hành dự báo năm sau giải thưởng “Tre trăm đốt” dàn cho các Clb hoạt động từ 10 năm sẽ còn nhiều nữa. Còn lại đa số các Clb đã hoạt động trên 5 năm.
Không chỉ tồn tại, các câu lạc bộ ấy còn ngày càng lớn mạnh. Tủ sách phát triển, những hoạt động đa dạng và dễ nhìn hơn là các kênh truyền thông của mỗi câu lạc bộ. Cứ lên facebook hoặc google tra từ khoá “Clb Sách và Hành động” không khó để thấy hàng trăm Fanpage lớn nhỏ hiện lên. Có rất nhiều Fanpage có ngàn, hàng chục ngàn người theo dõi, hoạt động liên tục với tương tác vô cùng ấn tượng.
Cuối cùng, mình muốn nhắc đến cụm từ “Người Sách và Hành động”. Chính việc ý thức về sự hiện diện của khái niệm này là một trong những nguồn động lực lớn lao để kiên trì, bền bỉ đồng hành cùng Sách và Hành động đến ngày hôm nay trước bao nhiêu biến cố và thay đổi. Không phải tất cả nhưng có nhiều những bạn thành viên ở câu lạc bộ, ở dự án tự hào vì được là một phần của ngôi nhà chung này. Họ đã làm việc, đã nhiệt huyết rồi trưởng thành hơn trong hành trình gắn bó với Sách và Hành động. Rồi “Người Sách và Hành động” cũng là một điều gì đó bảo chứng về năng lực, thái độ ở nhiều doanh nghiệp. Sự hoạt động, tồn tại của quỹ cộng đồng nội bộ “Mầm” cùng sự kết nối chặt chẽ của các thế hệ thành viên Sách và Hành động khắp cả nước cũng là minh chứng cho sự hiện diện của khái niệm “Người Sách và Hành động”.
Hôm nay, Sách và Hành động đã có câu trả lời rõ ràng cho câu hỏi “Điều gì còn lại sau 3 năm, 5 năm, 10 năm?”. Và hôm nay, Sách và Hành động lại tiếp tục đi tìm câu trả lời cho câu hỏi “Điều gì còn lại sau 15 năm, 20 năm, 30 năm?”. Hy vọng, mình nói riêng và Sách và Hành động nói chung sẽ có đủ kiên trì, đủ năng lực, đủ may mắn để biết câu trả lời cho hành trình tiếp theo.
P.s: Hình ảnh tủ sách của Clb Sách và Hành động PVCFC THPT Cái Nước, Cà Mau. Clb được triển khai trong khuôn khổ “Đề án phát triển văn hoá đọc tại các trường THPT trên địa bàn Tỉnh Cà Mau”. Đề án thể hiện tầm nhìn dài hạn, bền vững với sự chỉ đạo của Sở Giáo dục và Đào tạo Tỉnh Cà Mau, sự chỉ đạo, đồng hành và tài trợ cua Công ty cổ phần Phân bón Dầu khí Cà Mau(PVCFC) và triển khai trực tiếp bởi Sách và Hành động.
#SVHĐ #BNA #BNA_PVCFC #PVCFC
